Bahreyn’de Ramazan Ayı Nasıl Geçiyor?

bahreyn ramazan iftar çadırı arap kahvesi

Bahreyn’e taşındığımız sene Ramazan ayından nasıl da çekinmiştim!  “Bütün yabancılar Ramazan’da kaçıyooor! Her yer kapalııı! Yemek içmek yasaaak, görürlerse hapse atılırsıııın!”… Havada uçuşan felaket senaryoları… Balkonda bikiniyle dans eden komşumuzu görene kadar elimde kahveyle cama bile yaklaşmıyordum. Ülkenin farklı bölgelerinde geçirdiğimiz üçüncü Ramazan ayıyla birlikte öğrendim ki Bahreyn’de Ramazan ile ilgili söylenenlerin gerçeklik payı hem var, hem yok. Evet, gündelik hayatta çok şey değişiyor, yasaklar ortaya çıkıyor ve evet, hapis cezaları var. Fakat aslında her şey saygı çerçevesinde neyi, nerede, nasıl yaptığımıza bağlı.

Ne Dubai gibi rahat, ne de Suudi Arabistan gibi katı olan Bahreyn’de Ramazan nasıl geçiyor; Türkiye’den farklı neler oluyor; Ramazan ayında neler değişiyor? Kendi gördüklerimizden yola çıkarak anlatmaya çalışacağım. Tabii ki bu sene, korona virüse karşı alınan önlemler sebebiyle her zamankinden daha farklı ve daha sakin bir ortam var fakat gelenekler ve yasaklar baki. Bu yazı seneye lazım olur belki 🙂

Bahreyn’de Ramazan Ayı Ne Zaman Başlıyor?

– Burada Ramazan’ın ne zaman başlayacağı belli değil.

– Ne demek belli değil?!

– Belli değil işte. Son gece Ay’a bakıp karar veriyorlar.

– ???

Bu diyalog, şimdiye kadar kaç kişi ile aramızda geçmiştir, sayamadım. Türkiye ve Bahreyn arasındaki en önemli farklardan birisi Ramazan ayı takvimi. Türkiye, astronomik verilere dayanarak tarihleri net olarak önceden açıklarken Bahreyn (ve hatta pek çok Ortadoğu ülkesi) hâlâ eski usül kullanmayı tercih ediyor. Ramazan’ın başlaması için yetkili komite, Ay’ın Hilâl fazına geçişini çıplak gözle görmeli. Eğer görülürse o akşam Ramazan’ın başladığı ilân ediliyor;  bize de Whatsapp mesajları geliyor 🙂 Görülmezse çok yüksek ihtimalle ertesi güne kalıyor.

Ramazan’ın bitişini de aynı şekilde, son gece kontrol edip ilân ediyorlar. Yani dinî bayramların başlangıç günleri de Türkiye’dekinden farklı olabilir. İlk defa Ramazan Bayramı geçireceğimiz Bahreyn’de hangi gün bayram olacağı henüz belli değil anlayacağınız.

Son güne kadar tatil günü belli değilse izin planları nasıl etkileniyor, peki? Neredeyse hiç etkilemiyor. Bazı şirketler, sene başında tatil günlerini duyurmuş oluyor zaten. Değilse de hangi günlerde bayram olacağı aşağı yukarı belli aslında; sadece 1 veya 2 gün sapma olabilir. Bayramda izne çıkabileceğiniz bir işiniz varsa önceden o tarihleri kapsayacak şekilde izin alabiliyorsunuz sonuçta.

Bahreyn’de Ramazan Nasıl Geçiyor? Burada Neler Farklı?

Mezheplere göre uygulamada farklılıklar olsa da genel olarak sahur, iftar ve teravih burada da bildiğimiz şekilde ve hatta bildiğimiz isimlerle. Sahurda son yemek yeniyor, gün doğumu ile birlikte oruç başlıyor ve gün batımında iftarla birlikte oruç açılıyor.

Bizdeki kadar yaygın Ramazan davulcuları yok ama gelenekleri yaşatmak adına bazı yerel mahallelerde “Mushaer” dedikleri davulcular dolaşarak insanları sahura kaldırıyormuş. İftarı haber veren top atışı ise 1928 yılından beri yapılıyor.  Top atışıyla birlikte okunan ezandan 15-20 dakika sonra duyduğumuz ezan seslerinin Şii camilerinden geldiğini tahmin ediyoruz çünkü bazı Şiiler oruçlarını güneş batınca değil, o son aydınlık da ortadan kalkıp gökyüzünde ilk yıldız görüldüğünde açıyor.

Veee en sevdiklerimden biri… Seef bölgesinde pek görmüyoruz ama ilk oturduğumuz Janabiyah bölgesinde yaşayan Arap sayısı çok olduğu için cıvıl cıvıl yakalama şansımız olmuştu: Ramazan ayında bazı Araplar evlerini süslüyorlar. Tıpkı yeni yıl zamanı gibi bahçeye, balkona, kapıya LED ışıklar, “Ramadan Kareem” yazıları asılıyor. Festival havası veren bu âdetleri çok hoşuma gitti açıkçası.

Gergaoon

Bizden farklı olarak, Ramazan ayının ortasında yani 14 veya 15’inde Gergaoon kutlanıyor. Bu günün akşamında çocuklar şıkır şıkır, rengârenk giyiniyorlar. Gözünüzde nasıl kıyafetler canlandı, bilmiyorum ama ben kız çocuklarının elbiselerini bizim bindallılara benzettim. Erkek çocuklarında ise thawb’un üstünde metal işlemeli yelekler görülüyor genelde.

İftardan sonra çocuklar bir araya gelerek Gergaoon şarkısı (“Şarkı” dedim ama başka bir isimlendirmesi yoktur umarım.) eşliğinde kapı kapı gezip şeker topluyorlar. Bizde bayram günü yapılan olay Bahreyn’de Ramazan ayı içinde yapılıyor diyebiliriz.

Gergaoon’u da eski geleneklere göre yapmayı sürdürenlerin sayısı hayli azalmış ama her sene AVM veya otellerde mutlaka Gergoon etkinlikleri düzenleniyor. Davulcular, dansçılar, animatörler, bol bol şeker dağıtan dükkânlarla birlikte Bahreyn’de görülesi bir Ramazan etkinliği.

bahreyn ramazan kutlama
Bahreyn Ulusal Müzesi’nde sergilenen fotoğraf

İftar ve Ghabga

Bahreyn’de de her sene iftar çadırları kuruluyor fakat meydanlara değil (meydan gibi bir yer yok zaten), büyük otellerin bahçesine. Açık büfe yemek ve eğlencenin sunulduğu, aşırı lüks ve şatafatlı olan bu Ramazan çadırlarında iftar ve/veya ghabga programına katılmak için kişi başı en az 25-30 dinar ($66 – $80) ücret ödemek gerekiyor; 50 dinara kadar yolu var.

Ramazan’da iftar kadar önemli olan ghabga nedir? Kaba tanımıyla iftardan sahura kadar olan sürede yenen, eğlenceyi de içeren yemek; bir nevi Ramazan partisi. Ghabga, Bahreyn’de eski bir gelenek. Sadece otellerin bünyesinde yapılan bir etkinlik değil; .çok daha mütevazı ghabga organizasyonları da mevcut. Aslında olay şu: Bu bölgede Ramazan ayında hayat gün içinde duruyor, iftardan sonra tekrar hareketleniyor ve sahura kadar yemek, nargile, sohbet, muhabbet sürüyor. Araplar, ghabga programına katılmasalar bile iftardan sonra yemek yemeye devam ediyorlar.

Sahura kadar oturuyorsunuz da kardeşim, sizin yarın işiniz gücünüz yok mu?

Yok gibi bir şey 🙂

Bahreyn’de Ramazan Ayında İş Hayatı ve Sosyal Yaşam

Bahreyn’de Ramazan başladığı zaman pek çok firmanın çalışma saatleri değişiyor fakat genel bir kuraldan söz edemeyiz.

Devlet kurumları ve bazı özel sektör firmalarında çalışma saatleri 6 saate iniyor. Dükkânların çalışma saatleri ise tamamen bağımsız; bütün gün kapalı kalıp iftardan sonra açılan da var, gün içinde 4-5 saat açık kalıp sonrasında kapanan da, hiç değişiklik yapmayan da… Fakat özellikle Manama Souq gibi çarşılarda gün içinde her yerin kapalı olacağını var saymak gerekir.

Ramazan boyunca, gün içinde bütün restoran ve kafeler kapalı oluyor. Öğle vaktinde bir AVM’nin yemek katına çıkarsanız göreceğiniz tek şey kepenkler olur. “Hayat tam tersine dönüyor.” demiştim; saat 16.00 gibi dışarıya servisle açılışı yapan restoranlar iftarla birlikte dolmaya başlıyor. Kafeler için yer bulmakta zorlanmaya başlayacağınız saat dilimi ise gece 11.00-12.00. AVM’lerin kapanış saati de bu doğrultuda değişiyor tabii ki.

Oruç tutmayanların yemeksiz kaldığı bir ortam varmış gibi algılanmasın. Genellikle 4 ve 5 yıldızlı otellerin bünyesindeki restoran ve kafeler servise devam ederken bazı restoranların sadece mutfağı açık oluyor ve dışarıya servis için çalışıyor. Büyük marketlerdeki yemek bölümleri aktif; gün içinde yemek alışverişi yapabiliyorsunuz. Her sene forumlarda veya Facebook gruplarında, Ramazan ayında gün içinde açık olan restoran ve kafelerin listesini toplu olarak paylaşan babayiğitler çıkıyor. İhtiyacınız varsa onları yakından takip etmek çok işinize yarar. Bir örnek link bıraktım.

Eve alkollü içecek satın alabileceğiniz tek nokta olan alkol marketleri de Ramazan boyunca kapalı. Ülkeye girerken Duty Free’den içki alıp geçme şansınızın Ramazan’da devam edip etmediğini ise henüz tam öğrenemedik.

Bar, gece kulübü ve alkol lisansı bulunan restoranların çok büyük bir kısmı tamamen kapalı. Otellerin bünyesindekiler açık kalabiliyor fakat kesinlikle alkol servisi yapılmıyor. Bizdeki siyah su bardağında şarap servisi misali masa altından içki verilen yerler ve yasakla işi olmayan “British Club”ların olduğunu da söylemeden geçmeyeyim.

Bahreyn’de Ramazan Yasakları ve Dikkat Edilmesi Gereken Konular

  • Bahreyn’de Ramazan ayı boyunca dışarıda bir şeyler yemek, su veya sigara içmek, sakız çiğnemek yasak ve bu kurala uymayanlara hapis cezası var.

Bu kuralı örneklerle biraz açayım.

Oruç tutamayacak durumda olan hasta, yaşlı, hamile veya bebekliler bu yasaktan muaf.

Arabanın içi de umuma açık alandan sayıldığı için trafikteyken, etrafınızda başka arabalar varken arabanın içinde de kurala uymanız lazım.

Fakat kimsenin olmadığı veya kimsenin sizi görmediği alanlarda, yabancıların veya oruç tutmayanların olduğu bölgelerde karışan yok. Restoranı açık olan otellerin içi son derece rahat; yeme içmenin yanı sıra denize veya havuza da girebiliyorsunuz. Bir önceki evimizde Ramazan boyunca havuz açıktı ve isteyen keyfine devam etmişti. (Hatta Araplar bile yiyeceğini alıp havuz başına iniyordu.) Biz çekindiğimiz için balkonda kahvaltı olayına son vermiştik ama istesek devam edebilirdik.

Bazı şirketler, oruç tutmayanların yemek yemesi için ayrı bir oda ayarlayabiliyor. Kendine ait bir alanı olanlar bulunduğu yeri de kullanabilir. Amaç, mümkün mertebe göze sokmamaya çalışmak.

Anlaşıldığı üzere, nasıl davranabileceğiniz tamamen bulunduğunuz ortama bağlı. Eğer umuma açık alanda ve yoğunlukla Müslüman veya yerellerin olduğu bir yerdeyseniz kesinlikle yeme içme yok ama etrafınızda oruç tutan birileri yoksa serbestsiniz.

  • Ramazan ayı boyunca sarhoş bir şekilde toplum içine çıkmak yasak. Yani “İçiyorsan da bu ay evinde iç, bir süre başkasına gösterme.” diyorlar.
  • Bu süreçte, özellikle kadınlara biraz daha kapalı ve mütevazı giyinmeleri tavsiye ediliyor; omuzlar, göğüs ve diz kapakları kapalı olmalı, tayt gibi dar kıyafetler tercih edilmemeli gibi…

Fakat bu da bulunduğunuz yere göre revize edilebilir bir durum. Seef bölgesinde akşamüstü koşuya çıkan çok insan var; tayt, şort veya atlet giyen kadınlar görmek mümkün. Ramazan çadırında iftar yemeğine katılan kadınlar bile özgür giyiniyor.

Reef Island içinde ben de istediğimi giyiyorum fakat AVM’ye veya çarşıya gideceğim zaman biraz daha özenli olmaya çalışıyorum. Nerede ne yapabileceğimizi, ne yapamayacağımızı üçüncü Ramazan’dan sonra çözdük. Tadınızı kaçıracak bir durumla karşılaşmamak adına, emin olmadığınız yerler için bu kuralların %100 geçerli olduğunu var sayıp ona göre hareket etmenizi tavsiye ederim.  

  • Herkesin ağzında “Yüksek sesle müzik dinlemek yasak. Ramazan’da müzik olmaz.” lafı var ama bu da her yerde, her zaman uygulanan bir kural değil. Tabii ki canlı müzik yapan mekânlar Ramazan’da ara veriyor, mağazalar sessizliğe geçiş yapıyor ama plaj veya gün içinde açık olan restoranlarda müzik duyabilirsiniz. Yan komşumuz da partilerine hız kesmeden devam etti mesela.
  • Bir de kadın-erkek yakınlaşma konusu var. Bahreyn zaten ulu orta şapur şupur öpüşebildiğiniz bir ülke olmadığı için Ramazan’a özel bir kural olmasını yadırgamamak lazım. Ramazan’ın uğramadığı mekânlarda yine serbestsiniz. Onun dışında el ele tutuşmanın ötesine geçmemek gerek.

Bu sene korona virüs sebebiyle bütün iftar, ghabga, sahur, gergaoon organizasyonları iptal edildi. Restoran ve kafeler iftardan sonra bile sadece dışarıya servise açık. Normal zamana göre nasıl sakin geçtiğini tahmin edebilirsiniz. Fakat normal şartlar altında Bahreyn’de Ramazan ayını görmek, keyifli bir deneyim bana göre. İlk duyduğumda tepki göstersem de içinde yaşamaya başlayınca yasakların olmasını da makul karşılamaya başladım. Burada Noel zamanı her yer çam ağaçlarıyla süsleniyor, Diwali zamanı ortalık çiçek böcek, Paskalya, Cadılar Bayramı… Her kültürden insan kendi festivalini dilediği kutlayabiliyor ve Bahreyn buna saygı duyuyor. Karşılığında da Ramazan ayında kendi kültürüne saygı beklemesi gayet kabul edilebilir, değil mi?

İlginizi Çekebilecek Yazılar

Bahreyn’de Maaşlar ve Asgarî Ücret Detayları »

“Bahreyn’de Çalışmak” İle İlgili Yanlış Bilinenler »

Bahreyn’de Online Market Alışverişi Deneyimimiz »

“Bahreyn’de Ramazan Ayı Nasıl Geçiyor?” yazısı hoşunuza gittiyse diğer yazılardan güncel olarak haberdar olmak için sayfanın altında bulunan formu doldurarak e-posta grubuna abone olabilir veya sosyal medya hesaplarımı takip edebilirsiniz.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir